Wspólna strategia dotycząca zapobiegania zanieczyszczaniu rzeki Odry była tematem spotkania zorganizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) 9 lipca 2024 roku w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim. Kierunkowe działania wskazali podczas rozmów ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, Wojewoda Dolnośląski Maciej Awiżeń, Marszałek Województwa Dolnośląskiego Paweł Gancarz oraz Prezes Zarządu NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak i Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW Robert Gajda, a także przedstawiciele pięciu nadodrzańskich wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW): wrocławskiego, opolskiego, katowickiego, zielonogórskiego i szczecińskiego reprezentowanego przez Waldemara Miśko – Prezesa Zarządu oraz Sebastiana Kaczmarka – Kierownika Zespołu ds. Obsługi Wniosków. NFOŚiGW przeznaczy ponad 7 miliardów zł na inwestycje w małą i dużą retencję z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat Środowisko (FEnIKS) oraz Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej (FEPW) w perspektywie 2030 r.

• Rząd podejmuje systemowe działania w celu usunięcia pierwotnych przyczyn katastrofy Odry w 2022 roku. Są one niezbędne, aby zmniejszyć zasolenie wód Kanału Gliwickiego i Odry i zapobiec toksycznym zakwitom „złotej algi”.
• Już teraz Narodowy Fundusz finansuje monitoring i badania parametrów jakości wód powierzchniowych, w tym Odry.
• Powstała Wspólna strategia NFOŚiGW i WFOŚiGW na lata 2025-28, obejmująca monitoring środowiska i adaptację do zmian klimatu. Powstają już indywidualne strategie, w których zostanie uwzględniona konieczność zapobiegania zanieczyszczeniom rzeki Odry.

Zagrożenie toksycznymi zakwitami „złotej algi” w marinach, kanałach, starorzeczach i zbiornikach wodnych połączonych z Odrą nadal może występować w kolejnych sezonach wiosenno-letnich. – Mimo zagrożenia powstrzymaliśmy kolejną katastrofę na Odrze na skalę, jaka miała miejsce w 2022 roku. To wynik prac sztabu odrzańskiego i współpracy na różnych poziomach instytucjonalnych i międzyresortowych. Czas od zarządzania kryzysowego, które zastałam w MKiŚ, przejść do rozwiązywania systemowego problemu – powiedziała we Wrocławiu ministra Paulina Hennig-Kloska.

Jak podkreśliła ministra, po katastrofie w 2022 roku Odra potrzebuje pakietu działań systemowych – legislacyjnych i technicznych, wymagających stałego monitoringu i stałej współpracy wielu instytucji na poziomach centralnym i regionalnym. Koordynacja działań inwestycyjnych pozwoli określić potrzeby finansowe najbliższych działań – podkreślali uczestnicy spotkania.

– Zależy nam bardzo na tym, by taka katastrofa jak ta, która miała miejsce w 2022 roku, więcej się nie powtórzyła – to wymaga jednak ciężkiej, wielopoziomowej współpracy. Jesteśmy na etapie tworzenia indywidualnych strategii Narodowego Funduszu oraz szesnastu wojewódzkich funduszy. To dzieje się po bardzo ważnym procesie stworzenia wspólnej czteroletniej strategii, przyjętej 27 czerwca tego roku. Tematy z szeroko pojętym monitoringiem środowiska i adaptacją do zmian klimatu są w niej mocno zaznaczone – powiedziała Prezes Zarządu NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak.

– Konieczne jest wspieranie działań podnoszących zdolności retencyjne naszego kraju – powiedział Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW Robert Gajda i poinformował, że na małą i dużą retencję z  programów FEnIKS i FEPW przeznaczono ponad 7 miliardów zł. NFOŚiGW wspiera ponadto inwestycje w zielono-niebieską infrastrukturę, finansuje miejskie plany adaptacji do zmian klimatu (MPA) i przygotowuje program „odbetonowania” miast.

W trakcie dyskusji poruszono kwestie podejmowanych działań legislacyjnych i obniżania poziomu zasolenia Odry. Podniesiono także kwestie poprawy warunków hydrologicznych tej rzeki i jej dopływów, odbudowy ichtiofauny i obniżenia zawartości biogenów w wodach Odry.